انواع شمش فولادی ؛ تولید و کاربردهای آنها
شمش فولادی (Steel Billet) یکی از محصولات میانی اصلی در زنجیرهی فولاد است . که نقش حیاتی در تولید میلگرد، تیرآهن، ورق و سایر مقاطع فولادی دارد. این محصول در کارخانه هایی مانند دنا فولاد ایرانیان بهصورت تخصصی تولید میشود . و پایه ی اصلی صنایع فلزی و ساختمانی است. آشنایی با ساختار ، انواع ، کاربرد و وضعیت جهانی شمش فولادی، به تصمیم گیری دقیقتر خریداران و فعالان بازار کمک میکند.
شمش فولادی چیست و چگونه تولید میشود؟
تعریف فنی شمش
شمش فولادی قطعهای فلزی با مقطع مشخص (مربع یا مستطیل) است که از فولاد مذاب در فرآیند ریختهگری پیوسته (Continuous Casting) به دست میآید. شمشها معمولاً در طولهای ۶ تا ۱۲ متر تولید شده و مادهی اولیهی تولید محصولات نورد گرم محسوب میشوند.
مراحل تولید شمش فولادی
فرآیند تولید شمش فولادی شامل چهار مرحلهی اصلی است:
ذوب و پالایش فولاد خام در کورههای قوس الکتریکی یا القایی.
تصفیه و کنترل ترکیب شیمیایی برای حذف ناخالصیها.
ریختهگری پیوسته و تبدیل فولاد مذاب به شمشهای طولی.
برش، خنکسازی و انبارداری جهت آمادهسازی برای نورد.
در کارخانهی دنا فولاد ایرانیان، تمام این مراحل با کنترل دقیق دما و کیفیت انجام میشود تا شمشهای فولادی مطابق با استانداردهای جهانی مانند ASTM و DIN تولید گردند.
انواع شمش فولادی
بیلت (Billet)
بیلت شمشی با مقطع مربعی یا مستطیلی کوچک است که برای تولید میلگرد، تسمه و مفتول فولادی استفاده میشود. ابعاد بیلت معمولاً بین ۱۰۰×۱۰۰ تا ۱۵۰×۱۵۰ میلیمتر است. بیلتها از نظر یکنواختی ساختار و کیفیت سطح، بهترین گزینه برای محصولات ساختمانی محسوب میشوند.
بلوم (Bloom)
بلوم شمشی با ابعاد بزرگتر از بیلت است که برای تولید تیرآهن، نبشی، سپری و ریل راهآهن استفاده میشود. بلومها بهدلیل حجم بیشتر و استحکام بالاتر، در پروژههای صنعتی و زیرساختی کاربرد گسترده دارند.
اسلب (Slab)
اسلب یا تختال، شمشی با مقطع مستطیلی و عرض زیاد است که در تولید ورق گرم، صفحه فولادی و کویل بهکار میرود. ضخامت اسلب معمولاً بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیمتر و عرض آن تا ۲ متر میرسد.
تفاوت انواع شمش فولادی و کاربرد آنها
از نظر شکل و ابعاد
تفاوت اصلی میان بیلت، بلوم و اسلب در شکل مقطع و اندازه است. بیلتها برای مقاطع طویل و سبک، بلومها برای مقاطع سنگین و اسلبها برای ورق و صفحه استفاده میشوند.
از نظر فرآیند نورد و محصول نهایی
بیلت مستقیماً وارد نورد میلگرد میشود، بلوم در نورد تیرآهن و نبشی کاربرد دارد و اسلب برای تولید ورقهای فولادی بهکار میرود. انتخاب نوع شمش باید بر اساس نیاز محصول نهایی انجام شود.
عوامل مؤثر بر کیفیت و قیمت شمش فولادی
کیفیت شمش فولادی به ترکیب شیمیایی، خلوص، روش خنکسازی و کنترل فرآیند تولید بستگی دارد. هرچه درصد عناصر گوگرد و فسفر کمتر باشد، کیفیت و چقرمگی فولاد افزایش مییابد.
از نظر اقتصادی، قیمت شمش فولادی تابعی از چند عامل است:
قیمت جهانی فولاد خام
نرخ ارز و هزینهی انرژی در ایران
هزینه حملونقل و مواد اولیه (قراضه یا آهن اسفنجی)
میزان عرضه و تقاضا در بازارهای داخلی و صادراتی
کارخانهی دنا فولاد ایرانیان با بهکارگیری فناوریهای روز، تلاش میکند شمش فولادی باکیفیت و قیمت رقابتی در اختیار صنایع داخلی قرار دهد.
بررسی آمار جهانی و وضعیت بازار شمش فولادی
وضعیت جهانی بر اساس World Steel Association
طبق گزارش رسمی World Steel Association در سال ۲۰۲۴، تولید جهانی فولاد خام حدود ۱.۸۵ میلیارد تن بوده است که چین با سهم ۵۲٪ بزرگترین تولیدکننده جهان محسوب میشود. کشورهایی مانند هند، ژاپن، آمریکا و روسیه نیز در رتبههای بعدی قرار دارند.
دادههای تحلیلی Steelonthenet
وبسایت Steelonthenet دادههای آماری دقیقی از ظرفیت تولید، صادرات، قیمت بیلت و اسلب ارائه میدهد. بررسی این دادهها نشان میدهد که قیمت جهانی شمش فولادی مستقیماً با هزینه انرژی، حملونقل و سیاستهای صادراتی چین همبستگی دارد.
مقایسه با بازار ایران
در ایران طبق گزارش ایمیدرو (IMIDRO)، تولید شمش فولادی در سال ۱۴۰۲ حدود ۲۷ تا ۲۸ میلیون تن بوده که رشد سالانهی ۴ تا ۵ درصدی را نشان میدهد. این میزان معادل حدود ۱.۵٪ از تولید جهانی فولاد است. با وجود سهم کوچک، ایران یکی از صادرکنندگان مهم شمش در منطقه خاورمیانه محسوب میشود.
شمش فولادی پایهی اصلی تولید بیشتر محصولات فولادی است. این محصول نیمهتمام، کیفیت و دوام میلگرد، تیرآهن، ورق و سایر مقاطع را تعیین میکند. به همین دلیل شناخت دقیق آن برای مهندسان، سازندگان و خریداران اهمیت زیادی دارد.
گزارشهای منتشرشده از World Steel Association نشان میدهد که تولید جهانی فولاد در سال ۲۰۲۴ حدود ۱.۸۵ میلیارد تن بوده است. چین با بیش از نیمی از این میزان، بزرگترین تولیدکننده جهان است. تغییرات در سیاستهای صنعتی چین معمولاً باعث نوسان قیمت جهانی شمش فولادی میشود.
در ایران نیز بر اساس آمار ایمیدرو، تولید شمش فولادی در سال گذشته به حدود ۲۷ تا ۲۸ میلیون تن رسیده است. این عدد معادل ۱.۵ درصد از کل تولید جهانی است. رشد مداوم تولید نشان میدهد که صنعت فولاد ایران در مسیر توسعه و خودکفایی حرکت میکند.
وبسایتهای تخصصی مانند Steelonthenet اطلاعات مفیدی دربارهی قیمت جهانی شمش، ظرفیت تولید کارخانهها و هزینهی انرژی ارائه میدهند. بررسی این دادهها در کنار آمار داخلی، به تحلیلگران و فعالان بازار کمک میکند تا قیمت و روند آیندهی فولاد را بهتر پیشبینی کنند.
از سوی دیگر، در بازار داخلی عواملی مانند نرخ ارز، قیمت انرژی و میزان عرضه نیز بر قیمت نهایی شمش تأثیر میگذارند. حتی اگر قیمت جهانی ثابت بماند، تغییر در نرخ دلار یا هزینهی سوخت میتواند بازار داخلی را دگرگون کند.
شرکتهایی مانند دنا فولاد ایرانیان با استفاده از فناوری روز و کنترل دقیق کیفیت، تلاش میکنند تا شمش فولادی با استانداردهای جهانی تولید کنند. این شرکت علاوه بر تأمین نیاز داخل، در صادرات شمش نیز نقش مؤثری دارد.
در نتیجه، شناخت دقیق انواع شمش (بیلت، بلوم و اسلب) و آگاهی از عوامل مؤثر بر قیمت، برای هر فعال صنعتی ضروری است. اگر در حوزهی ساختوساز یا تجارت فولاد فعالیت دارید، دنبال کردن آمار جهانی و قیمت روز شمش فولادی، به شما دید روشنتری از آینده بازار میدهد.
برای خرید شمش فولادی باکیفیت، ترکیب شیمیایی دقیق و قیمت رقابتی، پیشنهاد میشود با کارشناسان دنا فولاد ایرانیان مشورت کنید. این مجموعه با ارائهی مشاوره تخصصی، آنالیز فنی و قیمتهای بهروز، یکی از مطمئنترین انتخابها در بازار فولاد ایران است.